Nowy Modlin 43
05-180 Pomiechówek

Podwójna diagnoza

Dwa razy więcej nie zawsze cieszy…, czyli kilka słów o podwójnej diagnozie

Diagnoza jednej choroby bywa bardzo często trudnym, stresującym wydarzeniem w życiu. Co zatem się dzieje, kiedy osoba zaczyna borykać się z dwiema chorobami? Krótki opis tego czym jest „podwójna diagnoza” oraz jak wyglądają procedury terapeutyczne w jej przypadku, znajdziecie Państwo w artykule poniżej.

Sytuacja, w której dochodzi do wystąpienia dwóch równoznacznych zaburzeń psychicznych, gdzie jedno oznacza uzależnienie od substancji psychoaktywnej a drugie chorobę psychiczną nosi miano tzw. „podwójnej diagnozy”, czy też „podwójnego rozpoznania” [7]. Na łamach literatury oraz w dyskusjach coraz więcej miejsca poświęca temu zagadnieniu, gdyż wg analiz Instytutu Zdrowia Psychicznego Stanów Zjednoczonych liczba osób chorych psychicznie i uzależnionych wzrasta. Szacuje się, że około połowa chorych na schizofrenię nadużywało substancji psychoaktywnych (najczęściej alkohol, kanabinole, kokaina)[5]. Ponad 67% osób cierpiących na zaburzenia afektywne dwubiegunowe nadużywa lub jest uzależniona od substancji psychoaktywnych (najczęściej nikotyna, alkohol, leki uspokajające, narkotyki)[2].

Ze względu na różnice w przebiegu oraz obraz objawów w chorobach psychicznych poniżej zostaną zaprezentowane krótkie informacje o podwójnej diagnozie w oparciu o schizofrenię oraz zaburzenia afektywne i lękowe.

Schizofrenia oraz psychozy

Spożywanie alkoholu lub narkotyków może wiązać się z wcześniejszym początkiem choroby [1,5]. Breakey i wsp. zauważyli, że wśród cierpiących na schizofrenię oraz nadużywających substancji psychoaktywnych obserwowano wcześniejszy początek choroby o cztery lata w porównaniu do chorych, którzy nie mieli kontaktu z narkotykami [1]. Cięższy przebieg choroby, częstsza odporność na leki, więcej niepożądanych objawów polekowych, większe zagrożenie HIV oraz trudniejsza współpraca w leczeniu to czynniki, które wiążą się z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych przez osoby chore [4,5,9]

Zaburzenia afektywne oraz lękowe

Przyjmowanie substancji psychoaktywnych przez osoby z tendencją do zaburzeń afektywnych może skutkować: wcześniejszym pojawieniem się choroby, zwiększonym ryzykiem nawrotu choroby oraz bardziej dotkliwą i bolesną w konsekwencjach głębokością zaburzeń. Szacuje się, że 90% pacjentów chorujących na depresję i alkoholizm, doświadcza obniżonego nastroju w skutek nadużywania alkoholu, a tylko 10% spożywa alkohol w celu łagodzenia objawów depresji, która wystąpiła zanim rozwinęło się uzależnienie. Pacjenci, którzy doświadczają smutku, lęku, napięcia, utraty motywacji do działania spożywają alkohol w celu zredukowania uciążliwych objawów („samoleczenie”). Alkohol, marihuana, kokaina, środki halucynogenne mogą wywoływać częstsze występowanie faz w chorobie afektywnej dwubiegowej. Mogą prowadzić do nasilenia lęku, wystąpienia objawów psychotycznych oraz manii a w konsekwencji i depresji [3].

Mnogość zespołów uzależnień, zróżnicowanie substancji psychoaktywnych(SPA) i ich działania powodują szerokie spektrum zaburzeń psychicznych, które mogą wystąpić lub zaostrzyć się w trakcie intoksykacji. Przedstawiamy tu bardzo skrócone powiązanie działania SPA i wywoływanych przez nie objawów psychopatologicznych.

Alkohol u większości osób spożywających go przewlekle wywołuje objawy depresyjne, niepokój, lęk, obniżenie nastroju, spadek napędu, apatię, abulię, zaburzenia snu. U ok. 5% osób uzależnionych od alkoholu obserwujemy zaburzenia psychotyczne, majaczenie i/lub halucynozy ostre lub przewlekłe. Alkoholizm jest również groźnym czynnikiem prowadzącym do prób samobójczych.

Opiaty, działają depresyjnie na nasz mózg, przewlekle przyjmowane praktycznie zawsze wywołują stany depresyjne, spadek aktywności, obniżenie nastroju. Praktycznie każda osoba z chronicznym uzależnieniem od opiatów ujawnia nasilone objawy zaburzeń osobowości. Gdy rośnie tolerancja i przyjmowane opiaty nie mają już odczuwalnego działania euforycznego rośnie ryzyko samobójstwa.

Kokaina, Amfetamina, Metamfetamina, ponad 80% pacjentów często przyjmujących amfetaminę przyznaje się do przeżywania objawów psychotycznych. Najczęściej występujące to omamy wzrokowe, słuchowe, urojenia głównie prześladowcze ale i paranoidalne, zaburzenia toku i treści myślenia. Wraz z częstością przyjmowania rośnie ryzyko zaburzeń zachowania, agresji. Regularne przyjmowanie tych środków praktycznie zawsze prowadzi do występowania objawów ciężkiej depresji. Poważnych myśli i prób suicydalnych, co charakterystyczne często poprzez skok z wysokości.

Psychodeliki, THC, LSD, Psylocybina, ich działanie polega na wywoływaniu stanów umysłu podobnych do tych, których doświadczają osoby ze schizofrenią.  Częste objawy to omamy wzrokowe, słuchowe, zaburzenia treści i toku myślenia, urojenia prześladowcze, paranoidalne, syntoniczne z nastrojem. Mogą również powodować zespoły depresyjne z obniżeniem nastroju, spadkiem napędu, lękiem, zaburzeniami snu i myślami samobójczymi.

Leczenie pacjentów z podwójną diagnozą

Istnieją procedury terapeutyczne, które wyznaczą wspólny mianownik pomocy osobom borykającym się z chorobą psychiczną i uzależnieniem. Głównym celem leczenia jest przystosowanie się do życia z chorobami, następuje to poprzez umiejętność rozpoznawania nawrotów zaburzeń, zapobieganie tendencjom suicydalnym, zapobieganie nawrotom choroby, wsparcie dla pacjenta oraz rodziny, zdobycie rzetelnej wiedzy na temat uzależnienia oraz chorób współistniejących, poprawa interpersonalnego funkcjonowania w okresach wycofania się objawów choroby, sposobów radzenia sobie z trudnościami oraz zapobieganie stygmatyzacji chorych oraz motywowanie pacjenta do leczenia długoterminowego [4,5]. Na początku leczenia istotne jest osiągnięcie stabilizacji obu zaburzeń. Decyzję o konieczności leczenia stacjonarnego lub w warunkach ambulatoryjnych podejmuje lekarz ze względu na stan pacjenta [5].

Leczenie farmakologiczne pacjentów z podwójną diagnozą

Badania potwierdzają skuteczność leczenia farmakologicznego w przypadku pacjentów z podwójną diagnozą. Zarówno farmakologiczne leczenie zespołów zależności jak i zaburzeń psychotycznych, afektywnych(nastroju) ma wpływ na samopoczucie pacjenta, nasilenie objawów, ilość i nasilenie remisji i nawrotów objawów. Są dowody na to, że farmakologiczne leczenie zależności znacząco zmniejsza objawy zaburzeń psychotycznych jak i zaburzeń nastroju. I odwrotnie skuteczna psychofarmakologia zaburzeń psychicznych skutkuje dłuższymi okresami abstynencji oraz mniejszym spożyciem SPA(środków psychoaktywnych w tym alkoholu).

Standardy leczenia osób z podwójną diagnozą zalecają stosowanie:

Szerokie spektrum działania substancji psychoaktywnych oraz specyfika i różnorodność chorób psychicznych powodują, że podwójna diagnoza jest obszarem szczególnie wymagającym, gdyż terapeuci uzależnień, psycholodzy powinni posiadać specjalistyczną wiedzę oraz umiejętności pracy z osobami chorymi psychicznie. Jest to szczególnie istotne z punktu widzenia formułowania optymalnych, dostosowanych do możliwości pacjenta celów [6,8]. Pacjenci z podwójną diagnozą wymagają opieki lekarskiej i terapeutycznej, dostosowanej do potrzeb osób chorych psychicznie, dlatego też bywa tak, że osoby z „podwójnym rozpoznaniem” nie utrzymują się w tradycyjnych placówkach leczenia odwykowego.

Terapia pacjentów z podwójną diagnozą wymaga szczególnej, intensywnej komunikacji w zespole terapeutycznym. Współdziałanie na linii terapeuta-lekarz psychiatra jest rzeczą oczywistą, w przypadku podwójnego rozpoznania jest niezbędne.

NZOZ Medox oferuje pacjentom z podwójną diagnozą własny, stale doskonalony program terapeutyczny. Nasze usługi realizujemy w formie:

Literatura cytowana

  1. Coben J., Levy S.J., (1998). Chory psychicznie nadużywający substancji psychoaktywnych. Czyj pacjent? (tłum.: Łukasz Święcicki). Wyd: PARPA. Warszawa
  2. Grabski B., Dudek D., (2007). Współwystępowanie zaburzeń psychicznych a choroba afektywna dwubiegunowa. Wyd. Komitet Redakcyjno – Wydawniczy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
  3. Colom F., Vieta E., (2006) Podręcznik psychoedukacji w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych. Wyd. Medipage
  4. Meder J., (2004). Pacjenci z podwójną diagnozą – problemy diagnostyczne i terapeutyczne. Wyd. Komitet Redakcyjno – Wydawniczy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
  5. Meder J., Kałwa A., Rosenfeld M., (2006). Podwójna diagnoza – podwójne problemy, aktualne koncepcje terapeutyczne. W: Psychiatria. T.3. nr 4. 154 – 159
  6. Jackowska E. (2009). Stygmatyzacja i wykluczenie społeczne osób chorujących na schizofrenię – przegląd badań i mechanizmy psychologiczne. W: Psychiatria Polska. T. XLIII. Nr 6. 655 – 670
  7. Konarzewska B., Popławska R., Galińska B., Szulc A., Markowski T. (2007). Wpływ uzależnienia od alkoholu na przebieg i obraz kliniczny schizofrenii. W: Psychiatria Polska. T XLI. Nr 5. 716 – 723
  8. Kandel I. (2007). Program terapeutyczny dla pacjentów z podwójną diagnozą, nadużywających substancji psychoaktywnych. W: Psychiatria Polska. T XLI. Nr 5. 727 – 736
  9. Mueser K.T. Gingerich S. (2008). Życie ze schizofrenią. Rebis

Polecane artykuły


Warning: Undefined variable $tab in /usr/home/meDox/domains/medox.org.pl/public_html/wp-content/themes/Medox/page.php on line 99 Fatal error: Uncaught TypeError: count(): Argument #1 ($value) must be of type Countable|array, null given in /usr/home/meDox/domains/medox.org.pl/public_html/wp-content/themes/Medox/page.php:99 Stack trace: #0 /usr/home/meDox/domains/medox.org.pl/public_html/wp-includes/template-loader.php(106): include() #1 /usr/home/meDox/domains/medox.org.pl/public_html/wp-blog-header.php(19): require_once('/usr/home/meDox...') #2 /usr/home/meDox/domains/medox.org.pl/public_html/index.php(17): require('/usr/home/meDox...') #3 {main} thrown in /usr/home/meDox/domains/medox.org.pl/public_html/wp-content/themes/Medox/page.php on line 99 WordPress › Błąd