Depresja towarzyszy nam od kilku tysięcy lat, już wiemy, że nie jest to jednostka nozologiczna, raczej zbiór wielu schorzeń. Do dziś nie wypracowaliśmy dobrej definicji depresji. Podany tu opis to fragmenty wykładu pt. „Co wiemy o depresji?” autorstwa profesora Wojciecha Kostowskiego, zamieszczonego na portalu Polskiej Akademii Nauk.
Wojciech Kostowski, czł. koresp. PAN
Instytut Psychiatrii i Neurologii
Jedną z najcięższych chorób psychicznych jest depresja, przejawiająca się głównie obniżeniem nastroju i osłabieniem ogólnego napędu.
Zaburzenia nastroju towarzyszą nierozłącznie człowiekowi od zarania dziejów. Przyjemności i sukcesy wprowadzają nas w dobry nastrój, wydarzenia przykre i straty wywołują smutek, lęk i rozpacz. Klasyczny przykład człowieka dotkniętego rozpaczą i depresją zawiera opis wyznań Joba (Stary Testament., Księga Joba), opisy chorych na depresję spotkać można w wielu pismach autorów starożytnych i średniowiecznych. Ojciec medycyny Hipokrates (460-375 p.n.e.) opisał kilka form temperamentu – w tym temperament melancholiczny . Wprowadził podstawowe pojęcia z zakresu psychopatologii – melancholia, dystymia (złe samopoczucie) i lęk. Grecki lekarz, Galen (129-200), który wywarł chyba największy wpływ na medycynę starożytności i średniowiecza połączył teorię płynów („soków”) ustrojowych z koncepcją czterech temperamentów mają one według Galena stałe powiązanie i temperament zależy od przewagi oddziaływania jednego z płynów. I tak temperament sangwinistyczny powiązany jest z krwią, choleryczny – z żółcią , flegmatyczny – z flegmą a melancholiczny (depresyjny !) – z czarną żółcią.
Słynny lekarz średniowieczny, Paracelsus (1493-1531) opisywał objawy wynikające z obniżenia „spiritus vitae” określając takich chorych „niewolnikami smutku”. Lekarz angielski Ph. Burton (1577-1640) wydał pierwszą książkę zawierającą dokładny opis depresji („Anatomia Melancholii”) i zwrócił uwagę na osobowość przedchorobową, skłonność do smutku i kontemplacji. Generalnie jednak choroby psychiczne traktowano jako zło, karę za grzechy, wynik opętania i chorzy traktowani byli często na równi z przestępcami. Wydarzeniem było rozkucie z kajdanów chorych psychicznie w wieku XVII , do czego przyczynił się wielki reformator psychiatrii Ph. Pinel. Dość bliskie współczesnym koncepcjom są poglądy wybitnych psychiatrów przełomu wieku XIX i XX – Emila Kraepelina i Eugena Bleulera. Kraepelin wprowadził pojęcie obłędu maniakalno-depresyjnego (Mannisch-depressives Irresein) a Bleuler choroby afektywnej (affective Krankheit). Obaj badacze podkreślali istnienie odmiennych faz – depresji i manii w jednej chorobie. Termin „depresja” spopularyzował Adolf Meyer w początku wieku XX a nazwę choroba afektywna, stosowaną obecnie – w roku 1966 szwajcarski psychiatra Jules Angst
Obecnie obok depresji endogennej (choroba afektywna jedno – i dwubiegunowa, depresje okresowe) wyróżnia się inne typy choroby – w tym depresje psychogenne (reaktywne, nerwicowe), depresje objawowe (wywołane zatruciami, infekcjami , urazami), depresje inwolucyjne, depresje sezonowe, depresje powiązane z innymi chorobami psychicznymi (choroba schizoafektywna) i in. Ogólnie stwierdzić trzeba, że depresja jako objaw występuje we wszystkich typach zaburzeń psychicznych a jako choroba stanowi najbardziej częste zaburzenie psychiczne.
Współczesna wiedza o etiologii i patomechanizmach depresji wywodzi się, jak wspomniano, z poważnego postępu badań podstawowych w neurofizjologii, psychofarmakologii i psychiatrii oraz psychologii doświadczalnej i klinicznej.
Badania neurofizjologiczne, farmakologiczne i kliniczne koncentrują się na kilku zagadnieniach: 1) analiza zmian w stężeniach neuroprzekaźników i ich metabolitów w mózgu (badania na zwierzętach, badania post mortem chorych, szczególnie zmarłych wskutek samobójstwa) i płynie mózgowo-rdzeniowym, krwi i moczu, 2) badania nowoczesnymi metodami obrazowania mózgu (NMR, PET, SPECT), w tym także funkcji i gęstości receptorów dla neuroprzekaźników, 3) badania zaburzeń endokrynalnych. Nie wszystkie wyniki są jednoznaczne a wiele badań klinicznych obciążonych jest wpływem leków podawanych często przez wiele lat i odmiennością stosowanych technik badawczych a także niejednorodnością badanych grup. Na uwagę zasługują jednak symptomy osłabienia funkcji neuronów serotoninergicznych (czyli wytwarzających serotoninę jako neuroprzekaźnik) i neuronów noradrenergicznych (wytwarzających noradrenalinę). Na uwagę zasługują poważne zaburzenia hormonalne, w tym w zakresie regulacji wydzielania kortyzolu (hormon kory nadnerczy) i hormonów tarczycy.
Lekarz Sądowy Od 20.04.2024 r. lek. med. Waldemar Rudnicki i
Badania kierowców Warszawa Mam uprawnienia do badania kandydatów na kierowców
NZOZ Medox to działający od 2008 roku prywatny, stacjonarny ośrodek