Postępujące uszkodzenie wątroby wpływa bezpośrednio na trawienie i wchłanianie składników odżywczych dostarczanych wraz z dietą. Im większy stopień uszkodzenia miąższu wątroby, tym większe zaburzenia przyswajania składników odżywczych. Dochodzi w szczególności do utrudnionego trawienia spożytego tłuszczu oraz objawów niestrawności lub dyskomfortu w okolicy wątroby przy spożyciu posiłku zawierającego większą ilość tłuszczu. Zaburzeniu ulega również wchłanianie i magazynowanie glukozy (cukrów prostych) przez wątrobę. Może to prowadzić do insulino-oporności i objawów cukrzyco-podobnych. Uszkodzenie wątroby prowadzi również do zaburzenia wchłaniania spożytego białka oraz jego syntezy przez wątrobę. W konsekwencji tego dochodzi do niedożywienia białkowego w organizmie, co z kolei utrudnia procesy regeneracji wątroby. Przewlekłe zaburzenie funkcji wątroby prowadzi również do niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), witaminy C, kwasu foliowego oraz witamin z grupy B, a także takich składników mineralnych jak magnez, potas, cynk i selen.
Dieta przy uszkodzeniu wątroby umiarkowanego stopnia ma na celu przede wszystkim wyrównanie niedoborów żywieniowych, ograniczenie czynników uszkadzających lub przeciążających wątrobę oraz usprawnienie trawienia i wchłaniania składników odżywczych, aby umożliwić regenerację miąższu wątroby.
Dieta powinna być lekkostrawna i zrównoważona z ograniczoną ilością tłuszczów, szczególnie zwierzęcych i cukrów prostych, oraz nieco zwiększoną ilością łatwostrawnego białka.
• Jadać 5 – 6 małych objętościowo posiłków w ciągu dnia;
• Posiłki spożywać o regularnych porach z 2 – 3 godzinnymi przerwami;
• Między posiłkami można tylko pić wodę mineralną lub inne napoje obojętne np. słabe niesłodzone napary herbaty;
• Pierwszy posiłek należy spożywać w ciągu pierwszej godziny po przebudzeniu;
• Ostatni posiłek należy spożywać około 2 – 3 godziny przed snem;
• Należy spożywać posiłki świeżo przygotowane (przyrządzane tego samego dnia);
• Potrawy należy bardzo dokładnie żuć;
• Należy unikać spożywania owoców oraz słodyczy na ostatni posiłek;
• Nie należy pić w trakcie posiłku;
• Należy wypijać co najmniej 1,5 litra płynów dziennie;
• Tłuszcze dobrej jakości (olej, oliwa z oliwek) należy dodawać do gotowych potraw w bardzo ograniczonych ilościach;
• Dozwolone warzywa należy spożywać w co najmniej 3-4 posiłkach w ciągu dnia;
• Ilość spożywanych owoców należy ograniczyć do 2 porcji dziennie;
• Powinno się spożywać 2 – 3 porcje chudego niesłodzonego nabiału dziennie;
• Należy spożywać co najmniej 3 porcje ryb tygodniowo;
• Należy znacznie ograniczyć spożycie tłustego mięsa i tłustych wędlin;
• Słodycze należy ograniczyć do 1 – 2 małych porcji w ciągu tygodnia;
• Należy ograniczyć sól i ostre przyprawy;
• Należy bezwzględnie unikać alkoholu;
• Każdego dnia należy uprawiać co najmniej 20 minut aktywności fizycznej o intensywności adekwatnej do stanu zdrowia i wydolności fizycznej.
| Grupa produktów | zalecane | przeciwwskazane |
| Produkty zbożowe | Pieczywo jasne, płatki kukurydziane, płatki owsiane, drobne kasze (kukurydziana, manna, kuskus), biały ryż, drobny makaron, sucharki, biszkopty | Pieczywo razowe, pełnoziarniste, grube kasze (pęczak, gryczana), pieczywo francuskie |
| Warzywa i owoce |
Warzywa gotowane, przetarte lub drobno posiekane surówki, ziemniaki, obrane ze skórki owoce bez pestek, przetwory owocowe niskosłodzone | Warzywa kapustne (kapusta, kalafior, brokuł, brukselka), szparagi, czosnek, cebula, seler, duże ilości buraków, gruszki, śliwki, czereśnie |
| Mleko i produkty mleczne |
Chude mleko, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, jogurt odtłuszczony, sery twarogowe i homogenizowane o obniżonej zawartości tłuszczu | Tłuste mleko, śmietana, śmietanka do kawy, mleko kondensowane, jogurty kremowe, sery twarogowe tłuste, sery żółte, pleśniowe, topione |
| Jaja | Białko jaj, całe jaja (nie więcej niż 1 jajo dziennie) | Żółtko jaj (szczególnie przy zastoju żółci) |
| Mięso i wędliny | Kurczak lub indyk bez skóry, mięso z królika, cielęcina, chuda wołowina, dziczyzna, sarnina, konina, wędliny wysokiej klasy drobiowe lub wieprzowe nie przerośnięte tłuszczem (np. szynka, polędwica) | Tłuste mięso wieprzowe, wołowe, kaczka, gęś, baranina, smażone mięsa w panierce, mielonka, pasztety, kiełbasy, salami, parówki, kaszanka |
| Ryby i owoce morza |
Gotowane lub pieczone ryby chude na przemian z tłustymi (np. dorsz, halibut, mintaj, morszczuk, pstrąg, makrela, śledź, łosoś), ryby w galarecie | Ryby smażone lub panierowane, krewetki, kalmary, małże, kawior |
| Nasiona roślin strączkowych | Mleko sojowe (szczególnie przy nietolerancji laktozy) | Fasola, groch, soczewica, soja pod każdą inną postacią |
| Tłuszcze | Oliwa z oliwek, olej rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, świeże masło w małych ilościach | Margaryna, smalec, słonina |
| Napoje | Woda niegazowana, słabe napary herbaty, rozcieńczone soki owocowe lub warzywne, nisko-słodzone kompoty |
Całkowity zakaz spożywania alkoholu!
Napoje gazowane, mocne napary herbaty |
| Przyprawy | Wszystkie łagodne i dobrze tolerowane przyprawy ziołowe i korzenne | Pieprz, ostra papryka, papryczka chilli, przyprawa curry, ocet |
| Desery i przekąski |
Galaretki, budynie na chudym mleku, musy owocowe, kisiele, biszkopty, miód naturalny | Kremy, lody, budynie na tłustym mleku, torty, desery z dodatkiem masła czy śmietany, przemysłowe wyroby cukiernicze, batony, czekolada, orzechy |
Gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, duszenie bez uprzedniego obsmażania, pieczenie w folii, rękawie lub naczyniu żaroodpornym, potrawy w galarecie, potrawy z dodatkiem chudych przetworów mlecznych, drobno siekane lub przetarte warzywa na surowo (według indywidualnej tolerancji)
Smażenie, szczególnie w panierkach, odsmażanie, duszenie w ciężkich sosach, zupy i wywary na kościach i tłustym mięsie, pieczenie z dodatkiem tłuszczu, okrasa do ziemniaków i potraw mącznych, potrawy z dodatkiem żółtek jaj, śmietany i majonezu, potrawy z dodatkiem pełnotłustych przetworów mlecznych, smażone potrawy mączne (np. naleśniki, racuchy), ciężkie warzywa na surowo, szczególnie grubo krojone
Poniższy jadłospis uwzględnia zapotrzebowanie na składniki odżywcze mężczyzny w wieku 40 lat o niskiej aktywności fizycznej z nieznaczną nadwagą, wysokim ryzykiem nadciśnienia tętniczego oraz pierwszym stopniem niewydolności wątroby.
Każdy powinien mieć indywidualnie ustalony plan żywieniowy uwzględniający jego stan zdrowotny, kondycję fizyczną, zapotrzebowanie na składniki odżywcze, płyny.
Poniższy jadłospis trzeba traktować tylko jako przykład diety, którą specjalista dietetyk doprecyzowuje podczas indywidualnego prowadzenia pacjenta.
Ilość kcal w poniższym jadłospisie wynosi 2400.
Kanapka z wędzoną piersią z indyka ze szczypiorkiem, herbata czarna z cytryną i łyżeczką miodu pszczelego
Składniki:
4 kromki pieczywa mieszanego ze słonecznikiem, 4 plastry wędzonej piersi z kurczaka, 2 łyżki *serka twarogowego do smarowania pieczywa, łyżka szczypiorku, plasterek cytryny do herbaty
>> Serek twarogowy wymieszać z pokrojonym drobno szczypiorkiem, posmarować pieczywo i podawać z wędliną.
* Serek twarogowy do smarowania pieczywa można bez problemu dostać w każdym sklepie na dziale z nabiałem tuż przy twarogach. Nie należy jego mylić z serkiem topionym!
Serek wiejski typu light z pomidorem i świeżą bazylią, bułka typu graham, butelka (0,33 ml) soku marchwiowego
Składniki:
Opakowanie serka wiejskiego typu light, jeden pomidor, 2-3 listki *świeżej bazylii, bułka grahamka posmarowana łyżeczką *margaryny typu miękkiego
>> Do serka wiejskiego dodać pokrojonego w kostkę pomidora i porwaną na małe kawałeczki świeżą bazylię.
*Świeżą bazylię można kupić w każdym większym supermarkecie na dziale warzyw i owoców
* Margaryna typu miękkiego to taka, którą bez problemu zaraz po wyjęciu z lodówki można posmarować pieczywo . Uważaj aby nie była z dodatkiem masła albo tłuszczy utwardzanych.
Kurczak z siemieniem lnianym , kaszą jęczmienną i surówką z ogórka świeżego, sok jabłkowy
Składniki:
½ piersi kurczaka, łyżka miodu, łyżka oleju rzepakowego, łyżka *siemienia lnianego, ½ torebki kaszy jęczmiennej (50 g), łyżka posiekanej natki pietruszki, ½ długiego ogórka świeżego, 2 łyżki jogurtu typu greckiego/bałkańskiego, łyżka posiekanego koperku, szczypta soli i pieprzu
>> Włączyć piekarnik na 180 °C. Kurczaka oczyścić, umyć, osuszyć papierowym ręcznikiem, pokroić w drobną kostkę. Posypać szczyptą soli, pieprzu i posmarować miodem, posypać siemieniem lnianym. Blachę wyłożyć folia aluminiową, posmarować olejem rzepakowym. Kurczaka włożyć na blachę do rozgrzanego piekarnika i polać oliwą. Piec 15 minut.
>> Kaszę ugotować wg przepisu znajdującego się na opakowaniu, posypać zielona pietruszką.
>> Ogórka świeżego, obieraczką do ziemniaków, pokroić w cieniutkie plasterki, polać jogurtem typu greckiego/bałkańskiego, przyprawić szczyptą soli i pieprzu, posypać koperkiem.
* Siemie lniane należy kupować w całości a nie w formie zmielonej. Dostaniesz je na dziale z orzechami, nasionami lub na dziale ze zdrową żywnością.
Orzeźwiający koktajl bananowo-truskawkowy ze skórką cytryny
Składniki:
Małe opakowanie (120 g) jogurtu naturalnego, ½ banana, ½ szklanki mrożonych truskawek, łyżka płatków owsianych, skórka z 1/3 cytryny (opcjonalnie)
>> Banana obrać ze skórki, pokroić na plasterki włożyć do *zamrażarki na 20 minut. Do jogurtu dodać mrożone truskawki i mrożonego banana oraz skórkę z 1/3 cytryny (cytrynę przed obraniem trzeba wyszorować szczotką i sparzyć wrzątkiem) i płatki owsiane. Wszystko razem zmiksować blenderem lub mikserem z nasadką do robienia koktajli.
* Banana do koktajlu nie musisz zamrażać ale taka forma sprawia, że koktajl jest chłodny, orzeźwiający i ma konsystencję zbliżoną do sorbetu.
Sałatka makaronowa z tuńczykiem i fasolką szparagową, herbata z melisy
Składniki:
Szklanka makaronu typu penne, łyżeczka oliwy, ½ puszki tuńczyka w sosie własnym, 1/3 opakowania (150 g) fasolki szparagowej, 2 łyżeczki soku z cytryny
>> Makaron pełnoziarnisty ugotować wg przepisu znajdującego się na opakowaniu, po ugotowaniu odcedzić i polać oliwą z oliwek, aby się nie posklejał.
>> Fasolkę szparagową ugotować na sitku do gotowania na parze lub tradycyjnie w lekko posolonej wodzie przez ok. 10-12 minut. Wrzucić do miski z makaronem.
>> Tuńczyka wyjąć z puszki, wycisnąć z sosu własnego i wrzucić do miski z makaronem i fasolką, skropić sokiem z cytryny.
Lekarz Sądowy Od 20.04.2024 r. lek. med. Waldemar Rudnicki i
Badania kierowców Warszawa Mam uprawnienia do badania kandydatów na kierowców
NZOZ Medox to działający od 2008 roku prywatny, stacjonarny ośrodek
