Alkoholowa choroba wątroby – Toksyczny wpływ alkoholu na wątrobę
Alkohol jest jednym z najczęściej używanych w Polsce środków psychoaktywnych o wysokim potencjale uzależniającym. Na wielkość jego spożycia ma niewątpliwie wpływ duża dostępność i to, że spośród silnych SPA jako jedyny jest legalny. Według Światowej Organizacji Zdrowia choroby związane ze spożyciem alkoholu stanowią 10% wszystkich schorzeń. W krajach Unii Europejskiej przyczyną 27% zgonów ludzi młodych w wieku 15–29 lat jest alkohol. W Polsce według Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2-2,5 miliona osób nadużywa alkoholu, a około 800 tysięcy osób jest uzależnionych.
W grupie osób pijących alkohol w sposób szkodliwy dla zdrowia przeważają mężczyźni (6 x częściej). Kobiety są bardziej podatne na szkodliwe następstwa picia alkoholu. U kobiet, które wypiły identyczną ilość alkoholu co mężczyźni, stwierdzono wyższe stężenie alkoholu we krwi oraz większe negatywne konsekwencje zdrowotne spowodowane piciem. Częściej występuje u nich alkoholowe zapalenie wątroby, wcześniej rozwija się marskość wątroby a śmiertelność spowodowana marskością u kobiet jest wyższa.
Ważnym elementem, w kształtowaniu ryzyka szkodliwego działania alkoholu, jest jego ilość wypita w jednostce czasu. Wysokie spożycie alkoholu w krótkim czasie ma większe znaczenie niż spożywanie tej samej jego ilości przez dłuższy czas.
Na tolerancję alkoholu wpływają czynniki genetyczne. Osoby o zwiększonej tolerancji na alkohol, czyli według obiegowej opinii osoby o tzw. mocnej głowie są bardziej narażone na jego szkodliwe działanie niż osoby o tzw. słabej głowie do alkoholu.
Wątroba, będąc głównym miejscem metabolizowania alkoholu, jest szczególnie narażona na jego działanie. Za dawkę progową działającą toksycznie na wątrobę uważa się 60-80 g czystego alkoholu na dobę w przypadku mężczyzn i wynoszącą 20-40 g dla kobiet. Nadużywanie alkoholu prowadzi do zmian czynnościowych i strukturalnych wątroby. W konsekwencji do rozwinięcia poszczególnych etapów alkoholowej choroby wątroby, czyli:
Do zgonu dochodzi w efekcie zaburzeń metabolicznych, zatrucia organizmu, masywnych krwawień z żylaków przełyku, zaburzeń krzepnięcia, a czasem rozwoju raka wątroby.
Każda osoba, która spożywa alkohol przewlekle i/lub nadmiernie powinna regularnie badać stan i czynność wątroby.
Alkoholowe stłuszczenie wątroby to przewlekłe uszkodzenie komórek wątrobowych (hepatocytów) powstałe na skutek zaburzeń metabolicznych wywołanych alkoholem etylowym. Może pojawić się już po kilkunastodniowym spożywaniu dużych ilości alkoholu. Kliniczne przebiega najczęściej bezobjawowo lub objawia się jako;
W badaniu fizykalnym uwagę może zwrócić miernie powiększona, czasami tkliwa wątroba. W badaniach laboratoryjnych możemy obserwować makrocytozę ( powiększenie objętości erytrocytów), podwyższenie wartości GGT w surowicy krwi oraz nieznaczne zwiększenie aktywności aminotransferaz ALT i AST (z reguły poziom AST jest większy od ALT). Badanie USG wykazuje wzmożoną echogeniczność wątroby. Ten etap alkoholowej choroby wątroby może być całkowicie odwracalny w przypadku zaprzestania picia.
To uszkodzenie wątroby, o charakterze zmian martwiczo-zapalnych, spowodowane alkoholem etylowym.
Objawami świadczącymi o zaistniałym procesie chorobowym są:
W badaniach laboratoryjnych: niedokrwistość makrocytarna, małopłytkowość, leukocytoza z przewagą neutrofilów. Często dochodzi do zaburzeń wodno-elektrolitowych w organizmie. Występują niedobory: sodu, potasu, magnezu,( hiponatremia, hipokalcemia, hipomagnezemia). W badaniach laboratoryjnych występuje zwiększenie aktywności aminotransferaz ALT i AST często ponad 400 IU/l ze stosunkiem poziomów AST/ALT większym niż 1,5. Wartości GGT w surowicy krwi są wysokie, często sięgające ponad 1000 U/l. Zwiększenie stężenia bilirubiny (żółtaczka) jest następstwem zaburzeń czynności wątroby, ale także towarzyszącej hemolizy ( rozpadu czerwonych krwinek ) jej wartości wynoszą najczęściej 3–5 mg/dl w ostrych stanach sięgać mogą poziomu <30 mg/dl. Zaburzenia układu krzepnięcia krwi obrazują się wzrostem INR i wydłużeniem PT (czas protrombinowy) spowodowanym niedoborem witaminy K. W obrazie USG widoczna jest powiększona wątroba o znacznie wzmożonej echogeniczności, niekiedy powiększenie śledziony (splenomegalia) i objawy nadciśnienia wrotnego. Alkoholowe zapalenie wątroby pojawia się u około połowy alkoholików w ciągu całego ich życia, najczęściej w okresie intensywnego spożywania alkoholu.
Leczenie polega głównie na wyrównaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych, leczeniu niedożywienia, uzupełnianiu niedoborów witamin: głownie: B1 (tiaminy), często B6, A, D, kwasu foliowego, stosowaniu leków wspomagających czynność wątroby np. Hepatil, Hepa-Merz, w ciężkich przypadkach sterydoterapia, równolegle z leczeniem alkoholowego zespołu abstynencyjnego. W dalszej perspektywie należy zaplanować terapię odwykową i leczenie farmakologiczne alkoholizmu w celu utrzymania stałej abstynencji. Alkoholowa choroba wątroby na tym etapie może już pozostawić trwałe zmiany morfologiczne lub czynnościowe, obserwowano również przypadki odwracalne, powrotu do prawidłowego funkcjonowania wątroby po zaprzestaniu picia.
Marskość alkoholowa wątroby stanowi do 80% wszystkich przypadków marskości wątroby.
Chorzy z wyrównaną marskością, czyli bez objawów upośledzenia jej funkcji metabolicznej i nadciśnienia wrotnego, mogą przez dłuższy czas zgłaszać jedynie osłabienie i nietolerancję wysiłku. Z czasem pojawia się spadek masy ciała i utrata łaknienia, stany podgorączkowe, objawy dyspeptyczne, żółtaczka. W efekcie powstania nadciśnienia wrotnego rozwija się krążenie oboczne wrotno-układowe, czego efektem są żylaki przełyku, trzonu, dna żołądka i tzw. „głowa Meduzy – widoczne na brzuchu sinawe lub niebieskawe poszerzenia żył ścian jamy brzusznej. Typowe dla tego etapu choroby są wodobrzusze i obrzęki maskujące postępujący ubytek masy ciała. Na skórze głównie twarzy, szyi i górnej części klatki piersiowej widoczne stają się się pajączki naczyniowe oraz rumień dłoniowy i podeszwowy. W sytuacji rozwinięcia się skazy krwotocznej na skórze i błonach śluzowych pojawiają się wybroczyny, występują krwawienia z nosa i dziąseł. U mężczyzn dochodzi do zaburzeń hormonalnych, przede wszystkim na skutek wzrostu poziomu estrogenów. Dochodzi do utraty owłosienia na klatce piersiowej i pod pachami, zaniku jąder, ginekomastii, czyli powiększenia gruczołów sutkowych oraz zaburzeń potencji. U kobiet mają miejsce zaburzenia miesiączkowania i wtórny brak miesiączki. Z powodu znacznego stopnia zaburzeń metabolicznych spowodowanych niewydolnością wątroby u części pacjentów dochodzi do zespołu zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego (encefalopatia wątrobowa tzw. EW). Większość pacjentów, u których rozpoznano marskość wątroby nie przeżywa 10 lat od momentu rozpoznania. Należy podkreślić, iż podczas długiej abstynencji chorzy z marskością wątroby mogą nie mieć żadnych objawów klinicznych. Schyłkowa niewydolność wątroby w przebiegu marskości prowadzi do zgonu na skutek zaburzeń metabolicznych i zatrucia organizmu, masywnych krwawień z żylaków przełyku, rozwoju zaburzeń krzepnięcia. Taki stopień choroby stanowi wskazanie do przeszczepu wątroby.
Nowotwory złośliwe wątroby
W badaniach wykazano, iż długie okresy intensywnego picia alkoholu mają związek z pojawieniem się przypadków pierwotnego raka wątroby. Wpływ alkoholu na wystąpienie raka wątroby jest determinowany przez czynniki demograficzne i biologiczne. Z badań wynika, że u osób u których rozpoznano raka wątroby rozpoznawano również marskość wątroby w 80% diagnoz. Wynika z tego że marskość wątroby( często wywołana przez alkohol) to poważny czynnik ryzyka, który często skutkuje nowotworem wątroby.
Lekarz Sądowy Od 20.04.2024 r. lek. med. Waldemar Rudnicki i
Badania kierowców Warszawa Mam uprawnienia do badania kandydatów na kierowców
NZOZ Medox to działający od 2008 roku prywatny, stacjonarny ośrodek
